Hasselt — Heel wat jongeren hebben vroeg of laat te maken met mentale problemen. Volgens TeGek!? is dat zelfs één op de vier. Zeker nu, tijdens deze coronapandemie, zijn de jongeren niet gespaard gebleven. Praten zou helpen, al is dat niet altijd het belangrijkste volgens enkele studenten. Zo zou de manier van het vertellen op een creatieve manier minstens even belangrijk zijn horen we van ervaringsdeskundige Jasmine Mezzofonte (TeGek!?). Een paar Hogeschoolstudenten getuigen over hoe ze creatief hun verhaal konden vertellen.
Het is niet toevallig dat federaal Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (SP.A) in oktober extra hulp aankondigde in de vorm van 1500 extra psychologen. Door het lange thuisblijven hebben veel meer mensen het mentaal moeilijker. Zeker voor de jongeren, die ook veel klappen incasseerden en weinig perspectief kregen, was het moeilijk. Zo lezen we op VRTNWS dat uit hun onderzoek blijkt dat een kwart van de jongvolwassenen al matig tot ernstige psychische klachten hebben. Ook de langere wachtrijen bij psychologen en psychiaters maakt het moeilijk om uit de put te geraken. Al is praten niet het enige wat echt helpt. Om alles te kunnen verwerken zou het enorm helpen om je gevoelens op een creatieve manier te uiten. Studentes Brianne Brepoels en Tess Merschout van de Hogeschool PXL in Hasselt praten over hoe ze hun zwartste dagen op een creatieve manier konden vertellen.
Jaloezie en Negativisme
Brianne (21) is studente aan de Hogeschool PXL. Haar mentale gezondheid kelderde in haar middelbaar. ‘Ik zat op de sportschool in Hasselt in mijn 2e middelbaar. Op een gegeven moment begon een groepje meisjes zich tegen mij te keren. Ik werd zowel fysiek als mentaal gepest. Ik heb dit altijd verzwegen omdat ik me schaamde. Er was geen reden om me te pesten.’ Later zou blijken dat jaloezie de drijfveer was omdat Brianne dingen deed die de meisjes niet konden. ‘Ik was altijd al een positief meisje maar dat gepest heeft, vooral mentaal, een enorme invloed gehad. Zo werd ik ook steeds negatiever en negatiever’, vertelt ze. ‘Op een moment kreeg ik zelfs doodsbedreigingen van leeftijdsgenoten. Zo raakte ik door alles steeds dieper in de put. Daardoor heb ik ook twee keer geprobeerd om mezelf van het leven te beroven.’
Ook Tess Merschout (21) heeft lang met zware pesterijen meegemaakt. Ze heeft net als Brianne in verschillende scholen gezeten in haar jeugd. Nu studeert ze Journalistiek aan de Hogeschool PXL, waar ze toch tevreden is.
Het pesten begon bij Tess al in het derde kleuterklas. Toen ze afstudeerde aan de lagere school, verhuisde haar gezin. Voor Tess was dit een nieuwe start. Al begon het liedje opnieuw in het middelbaar in Herentals, haar huidige woonplaats. ‘Een van de dingen die ik me nog herinner gebeurde op vrijdag de dertiende. Op school konden we altijd warm water halen voor minuutsoep. Toen ik mijn kom had, schopte iemand mij zodat al het hete water op mij zou vallen en ik mijn benen verbrandde. Ik heb ook gewoon, zonder reden een paar keer een slag in mijn gezicht gekregen.’ Zelf is ze opgelucht ‘dat het dat maar was’ en dat Tess niet zoals ze zelf aangeeft: ‘met mijn gezicht in de WC werd geduwd’. Nu ze op de hogeschool zit is ze gelukkig af van pesterijen. Ze heeft ook enorm diep gezeten. Zo diep dat ze zichzelf van het leven wou beroven. ‘Ik was altijd een heel positief iemand. Nu ben ik dat nog steeds. Ik heb zelf ooit ook haar van het leven willen beroven. Op weg naar huis, van school, kwam ik voorbij een brug. Deze ene keer stopte ik. Ik voelde me heel slecht en wou springen. Toen belde ik naar mijn papa en vertelde hem alles. Hij kwam mij toen halen. Als ik dat niet gedaan had, of hij nam niet op, dan was ik er niet meer.’
De eerste stappen
Hulp zoeken is altijd moeilijk. Dat weten Brianne en Tess ook heel goed. Elk kind is ook anders en durft die grote stap niet te zetten. Waar Tess al van het eerste middelbaar naar de leerlingenbegeleiding ging, bleef Brianne alles opkroppen en zwijgen. Ook de gedachten dat je je nabije kring zou teleurstellen door het te vertellen, spelen enorm mee.
Voor de twee vrouwen hielpen twee dingen heel erg. Zo was het zoeken naar één vertrouwenspersoon volgens de studentes belangrijk. Je mama, je zus of broer, je beste vriend of vriendin, een leerkracht. Het maakt niet uit, als je toch op een manier je hart kan luchten. Voor Tess was dat vooral de leerlingenbegeleiding, voor Brianne was het vooral haar mama. ‘Het hangt natuurlijk van persoon tot persoon af van hoeveel mensen je als vertrouwenspersoon neemt’, zegt Jasmine Mezzofonte, ervaringsdeskundige bij TeGek!?, ‘het moet gewoon voor jou goed en comfortabel voelen. Het is enorm belangrijk dat je met minstens één iemand praat.’ Het zou volgens Mezzofonte wel heel belangrijk zijn om en niet-professional te kiezen. Dat kan volgens haar een goede vriend of klasgenoot zijn. ‘Je gaat meer dingen vertellen doordat je die persoon beter kent. Die vertrouwenspersoon zit ook niet in een professionele rol waardoor de drempel ook nog lager ligt.’ Er zijn natuurlijk ook uitzonderingen. Zo zouden sommige jongeren het makkelijker vinden om met een onbekende te praten omdat vrienden of familie te dicht bij hen staan.
‘Het is enorm belangrijk dat je met minstens één iemand praat.’ — Jasmine Mezzofonte
Wat ook enorm belangrijk is volgens Mezzofonte en de vrouwen, is het herstelverhaal. Je moet je verhaal kunnen vertellen op een al dan niet creatieve manier. Zoek iets waar je zelf heel goed in bent en gebruik het om je eigen verhaal te kunnen vertellen. Voor de twee vrouwen was dit allebei schrijven. Brianne maakte zelfs een heel boek gebaseerd op haar leven. ‘Al komt het met de hoofdrolspeelster uiteindelijk niet goed.’
Te weinig actie
Er zou dus volgens deze mensen meer aandacht moeten komen voor organisaties zoals TeGek!? en Awel om praten makkelijker te maken. Uit een kleine rondvraag op sociale media zegt de grote meerderheid van de studenten ook meer aandacht moet gaan naar dit onderwerp. Echter is er ook nog iets extra wat aan bod zou moeten komen volgens hen. Zo zouden ze graag ook meer online en offline aandacht zien verschijnen en steun hebben om een eigen herstelverhaal te maken voor wie dat moeilijk zou vinden.
Met deze uitspraken zijn we naar opnieuw naar Jasmine gegaan. Jasmine is 24 jaar en werkt als ervaringsdeskundige bij steunpunt Geestelijke Gezondheid en TeGek!?. Als ervaringsdeskundige probeert Jasmine advies te geven over onderwerpen waar ze dus zelf te maken heeft gehad. Ook helpt ze mee bij de beeldvorming en de preventie van psychische problemen. Zo helpt ze mee met de campagnes van TeGek!? ‘TeGek!? is al meer dan vijftien jaar bezig. Wij doen er alles aan om mentale problemen bespreekbaar te maken en het taboe rond dit thema te verbreken. Vooral de beeldvorming en preventie waren belangrijk de afgelopen vijftien jaar. Dat kan je zien aan alle campagnes die we deden zoals recentelijk ook 4 voor 12.’ De organisatie probeert ook via sociale media reclame te maken, vooral om te praten. Al vinden toch nog altijd te moeilijk de jongeren.
Ook het herstelverhaal vinden Jasmine en TeGek!? belangrijk. ‘Een muzikant bijvoorbeeld maakt muziek om zich beter te voelen, dat helpt ook bij jongeren. Zoek iets waar je van houdt en gebruik dat om alles een plaats te geven’, klinkt het. Bij TeGek!? is het jammer genoeg nog niet het geval dat ze samen met de jongeren hun eigen herstelverhaal maken. Ze hopen wel dat de gezichten een inspiratie kunnen zijn om ook een herstelverhaal te maken.
Te groot taboe
Dat de grote organisaties de jongeren online moeilijker bereiken, is te merken. Zeker als de podcast Onbespreekbaar, die hetzelfde doel heeft dat wel haalt. Het trio, dat bestaat uit Jef, Bram en Nicolas, heeft op een paar maanden tijd meer dan 40.000 volgers gekregen. Maar hoe komt dat? Gebruiken ze hun platform dan ook om creatieve verwerking te steunen? En waar zijn ze dan begonnen? ‘Doordat Jef en ik allebei in het nachtleven werkten, zagen wij de verschillende stemmingen van mensen, de goede en de slechte. Toen ik het nachtleven achter me liet, kort voor de coronapandemie, zijn Jef en ik iets begonnen rond mentale gezondheid’, zegt Nicolas (41), een van de oprichters van Onbespreekbaar. ‘Wij kozen voor een podcast omdat we zelf veel naar podcasts luisteren. Wij vinden ook dat het de beste manier is om bepaalde gesprekken “open te trekken” en er dus ook breder op in te gaan.’
Hun Instagrampagina is in vergelijking met hun andere sociale media ontploft. Die Instagrampagina is meer dan 20 keer zo groot. Al was dat oorspronkelijk niet de bedoeling, zegt Nicolas: ‘We wouden als basis onze podcast doen met afleveringen. Al snel zagen we dat er enorm veel interesse was. Omdat we niet de tijd en de middelen hebben om wekelijks of zelfs dagelijks een podcast te maken, zijn we dan meer beginnen te posten op Instagram. Het gaf ons meer tools om boodschappen naar de community te sturen. We kunnen nu meer met onze volgers praten en staan we korter bij hen.’
Al jaren wordt er gewerkt aan het bespreekbaar maken van verschillende onderwerpen. Dat de strijd nog niet afgelopen is, vinden ook de drie mannen. ‘Wij vinden dit heel belangrijk omdat er nu, in 2021 nog altijd teveel “taboeonderwerpen” zijn. Het gaat niet alleen over onderwerpen die taboe zijn in de media maar ook dingen die in vriendengroepen of in de familie niet besproken worden. Dat heb ik ook zelf ondervonden in mijn privé- en professioneel leven. Het gebeurt vaak genoeg dat mensen die hulp nodig hebben gesust worden met de woorden “het gaat wel over”, ongeacht het onderwerp’. Om dit tegen te gaan gooien de mannen zichzelf een beetje voor de leeuwen. Met Onbespreekbaar willen ze zelf beginnen met het vertellen van soms oncomfortabele dingen. Dat in de hoop om een verschil te maken.
‘Het gebeurt vaak genoeg dat mensen die hulp nodig hebben gesust worden met de woorden “het gaat wel over”, ongeacht het onderwerp’ — Nicolas
De cijfers liegen er niet om. Op dit moment bereikt Onbespreekbaar veel meer jongeren online dan een organisatie die hetzelfde doel heeft. De aanpak zou anders zijn. Dat er een verschil is, ligt volgens Nicolas aan de kwantiteit: ‘Het speelt een rol dat wij maar met drie zijn en bijvoorbeeld TeGek!? met meer is. We zijn een gezicht met drie mannen en dat helpt. Je wilt niet weten hoeveel verhalen we hebben binnengekregen. De jongeren hebben bij ons het gevoel dat ze echt met een mens van vlees en bloed aan het spreken zijn. De privéberichten (of DM’s nvdr.) zijn ook altijd gericht naar Jef, Bram of mezelf. Als er een DM voor mij is, beantwoord ik die ook persoonlijk.’
De nadruk op de Instagrampagina ligt misschien vooral op “praten”, toch vinden ze een eigen herstelverhaal zeker even belangrijk. ‘Toevallig is een van de volgende gasten iemand die gaat vertellen over dit specifieke onderwerp. Wie dat is, is voorlopig nog geheim. Praten is eigenlijk maar de eerste stap. Hoe meer je praat hoe beter maar het lost niet altijd alles op. Ik geloof 100% dat er een leegte is die opgevuld moet worden via een manier van expressie, ongeacht de welke.’
De conclusie die we hieruit kunnen trekken is dat er toch nog veel werk aan de winkel is. Ondanks dat onze maatschappij al jaren zich inzet om dingen bespreekbaar te maken, zijn er nog altijd te veel taboes, ook vooral bij jongeren tussen jongeren. Qua ondersteuning op het herstelverhaal, wat voor experten, ervaringsdeskundigen en mensen zoals jij of ik zeker even belangrijk is als het praten, vinden de meesten dat dat ook nog beter kan. Al moet je alles stap per stap doen. Wat wel goed is, is dat dit thema meer en meer bespreekbaarder wordt, wat op de lange termijn iedereen helpt.
Heb je zelf donkere gedachten of vragen over zelfmoord? Neem contact op met de Zelfmoordlijn via het nummer 1813 (gratis). Jongeren kunnen ook op de site van WatWat terecht.
Bono Marting
oorspronkelijk gepubliceerd op medium.com