SINT-TRUIDEN- De 37-jarige Mona* is dankzij trajectbegeleiding van het activiteitencentrum Treade in Sint-Truiden op de goede weg. ‘Op dit moment voel ik mij goed. Niet altijd even geweldig, maar al een stuk beter dan een tijd terug’, vertelt ze.
Mona is een heel mooi voorbeeld van mensen die wel degelijk baat hebben bij trajectbegeleiding. ‘Je ziet mensen openbloeien hier. Mona was van in het begin echt op haar plaats hier, ook al besefte ze het zelf niet meteen. Mona wist niet eens dat zo een trajectbegeleiding bestond en wat het eigenlijk inhield’, zegt ervaringsdeskundige Frank Nijs.
‘Soms dacht ik kon ik maar worden opgenomen worden in de psychiatrie’, vertelt Mona
Je altijd moe voelen. Niet meer tegen de druk van buitenaf kunnen en je voortdurend angstig voelen. Dit zijn slechts enkele symptomen die Mona ervaarde tijdens haar postnatale depressie. Bijna twee jaar lang sloot de 37-jarige Mona zich op in haar eigen huis. Ze werkte zelf als logistiek assistent in de psychiatrie, maar belandde er zelf als patiënt.
Harde cijfers
Mona is zeker niet alleen met haar psychische problemen. Volgens de gezondheidsenquête van Sciensano kampt ongeveer 10% van de volwassen bevolking in België met een of andere psychische aandoening. Angststoornissen en depressieve klachten komen het meest voor. Bij jonge moeders voldoet 10 tot 20 procent aan de criteria van een postnatale depressie. Bij diegenen die reeds voor de zwangerschap ooit al een depressie doormaakten, stijgt het cijfer zelfs tot 25 procent. De kans op depressie na een bevalling is driemaal groter dan bij vrouwen zonder kinderen .
De oorzaken van een postnatale psychische stoornis zijn erg complex en nog steeds moeilijk te duiden. Het gaat meestal om een combinatie van zowel lichamelijke (hormonale veranderingen) als sociale en psychische factoren.
Levensmoe
Vijf jaar geleden was Mona zwanger van haar derde kind. Vanaf dat moment begonnen haar problemen. Ze kreeg plots depressieve klachten. ‘Heel lang heb ik getracht alles voor de buitenwereld te verzwijgen, maar op een bepaald moment kon ik het allemaal niet meer aan. Ik heb toen alles opgebiecht aan mijn echtgenoot. Mijn man is toen, zonder mijn medeweten doch met de beste bedoelingen, op zoek gegaan naar hulp. Toen hij op een zekere ochtend met twee mannen langs mijn bed stond, wist ik meteen hoe laat het was.’
Beluister hieronder hoe Mona’s problemen begonnen zijn.
De man van Mona dacht dat ze werkelijk suïcidale neigingen had en nam contact op met de huisarts. De huisarts stuurde het mobiele team van Reling naar hun huis. Deze mobiele teams begeleiden mensen in hun eigen omgeving.
‘Ik had wel degelijk gezegd dat ik mijn leven moe was, doch in de context van een woordenwisseling, zonder het echt te menen’, vertelt Mona.
De mannen waarover Mona spreekt behoren tot het mobiele A-team (voor mensen met suïcidale gedachten) van Reling. Dit team tracht snel in te schatten hoe urgent de psychiatrische problematiek waarmee ze geconfronteerd worden is en verwijst vervolgens door naar de meest geschikte instelling. Mona werd niet als hoog risico bestempeld en werd doorverwezen naar het mobiele B-team (minder hoog risico).
Ze vroegen haar of ze openstond voor gesprekstherapie. Zij contacteerden het psychiatrisch ziekenhuis Sint-Annendael in Diest. Hier kwam ze op de wachtlijst terecht. Voor Mona was het absoluut noodzakelijk om dringend met iemand te praten over haar problemen. Veel te lang had ze alles verzwegen voor iedereen, ook dat Mona niet meer ging werken. ‘’s Morgens vertrok ik zogezegd naar het werk, maar vanaf het moment dat mijn man en kinderen de deur uit waren ging ik terug naar huis. Dan kroop ik huilend terug in mijn bed. Ik zette dan de wekker en iets voor mijn man terug naar thuis kwam ging ik een stukje rijden zodat het leek alsof ik van het werk kwam. Dan had ik de hele dag geslapen. Op den duur begon ik wel te beseffen dat het zo allemaal niet meer verder kon, doch zag de uitweg niet’, zegt Mona.
Onzekerheid
Buiten haar man en haar beste vriendin weet niemand van Mona’s problemen. Ze is bang van de reactie van de omgeving in het bijzonder die van haar ouders. Ze schaamt zich voor haar problemen. Stempelen of ‘op de ziekenkas staan’ is een schande in Mona’s kringen en ze is dan ook erg bezorgd dat haar depressie gewoon niet begrepen zal worden. Ze begrijpt het zelf nog allemaal niet goed. Mona groeide op met de mentaliteit ‘Wat gaan de mensen daarvan zeggen?’ en daar heeft ze het nog altijd moeilijk mee.
‘Ik merk nu wel dat mijn man helemaal niet zo denkt en mij vaak zegt dat ik mij niets moet aantrekken over wat de mensen zeggen en denken. Het doet me enorm plezier dat hij zo goed aanvoelt waar ik mee zit.’
Toch wil ze haar kindjes voorlopig nog niets vertellen over haar problemen. Ze is er nu nog niet klaar voor maar hoopt dat in de toekomst wel te zullen zijn. Ze denkt dat ze hier wel recht op hebben doch is bang ze er op dit moment alleen maar mee te zullen lastig vallen. ‘Als ik bijvoorbeeld naar een therapiesessie moet, durf ik de kinderen dit niet te vertellen. Soms maakt dit zwijgen hen droevig, soms boos’ zegt Mona.
Na een tijdje kon ze terecht bij het psychiatrisch ziekenhuis Sint-Annendael in Diest. Daar ging Mona drie weken lang in therapie in het dagcentrum. ’s Avonds ging ze terug naar huis. Dat werd beslist in overleg met de echtgenoot en was beter in verband met de kinderen. ‘Eerst kregen we les en dan gingen we bijvoorbeeld koken of tekenen. Gewoon terug bezig zijn deed me goed. Ik had te lang binnen gezeten en ik had te lang gewoon niks gedaan.’ Structuur was gewoon volledig weg in haar leven, nu kwam alles beetje bij beetje terug.
Terug hoop
Na drie weken in het psychotherapeutisch dagcentrum in Diest hebben Mona voorgesteld om naar Treade te gaan in Sint-Truiden. Ze worden hier begeleid in groepjes van vijf onder leiding van dan met een ervaringsdeskundige en een begeleidster.
‘Ze is enorm vooruit gegaan tijdens die drie maanden. Voor Mona zelf denk ik dat precies dit haar heeft geholpen om de schaamte rond haar problematiek wat te doen afnemen’, vertelt begeleidster Nele Nouwen van Treade.
Treade in Sint-Tuiden is een activiteitencentrum en vrijetijds-trajectbegeleiding voor volwassenen met een (langdurige) psychosociale kwetsbaarheid. Ergotherapeute Nele Nouwen kwam twee jaar geleden met het idee om mensen te begeleiden in hun herstelproces. Ze vond het aangewezen om hierbij een ervaringsdeskundige te betrekken. Deze kan vanuit het delen van eigen ervaringen de deelnemers meer op hun gemak stellen.
Bekijk hieronder het verhaal van ervaringsdeskundige Frank Nijs:
https://www.youtube.com/watch?v=PFniqae-t18
Iedereen is welkom bij Treade
Samen begeleiden ze drie maanden lang groepjes van vijf personen. Dit zijn ongeveer zo’n 12 bijeenkomsten waar de deelnemers geëvalueerd worden, maar ook elk hun verhaal vertellen en ervaringen met elkaar delen. Nele en Frank helpen de deelnemers met het bereiken van een welbepaald doel. Dit kan bijvoorbeeld zijn het zoeken naar werk, het leggen van sociale contacten leggen, het verbeteren van hun woonsituatie, het vinden van een vrijwilligerstaak, etc..
Bekijk hieronder hoe Nele Nouwen met het idee kwam om mensen te begeleiden in hun herstelproces.
https://www.youtube.com/watch?v=DRAePxjY4fIVoor Mona was haar eerste ontmoeting met de groep een niet zo geslaagde ervaring. Bij de eerste bijeenkomst wou ze eigenlijk het liefst wegrennen van Treade. Maar tijdens de pauzes trachtte ze haarzelf te kalmeren en te overtuigen dat deze mensen het goed met haar voorhadden. ‘Ik heb volgehouden en besef nu dat het beter is je te laten helpen. Alleen raak je er niet uit. Na een tijdje begon ik dan ook uit te kijken naar onze bijeenkomsten hier bij Treade’, aldus Mona.
Op de goede weg
Volgens Nele is die eerste stap en die eerste sessie voor velen heel lastig: ‘Daar moet je best al wat moed voor hebben. Wij moeten het vertrouwen zien te winnen van de mensen en ook onderling moet er vertrouwen zijn. Zoiets moet groeien, dat vraagt soms best wat tijd. Ook Mona was initieel erg teruggetrokken, maar ze vertrouwde ons en de rest van de groep vrij snel. Wij laten veel ruimte voor ieder individueel verhaal en vragen ook dat de andere leden mekaar hierin steunen. Wij vinden het zeer belangrijk goed te beseffen dat ze niet alleen zijn met hun problemen.’
De manier waarop Nele en Frank werken komt niet over als een formele therapie en dat is net ook hun bedoeling. Alles moet op een leuke en ongedwongen manier gebeuren. De mensen moeten zichzelf, beetje bij beetje, terug leren kennen en appreciëren.
Er is hoop voor Mona
Ze moeten opnieuw ontdekken hoeveel kwaliteiten ze wel niet hebben. Dit alles in hun eigen tempo. Op een bepaald moment stellen de begeleiders hun bepaalde keuzes voor: waar zou je nu echt iets aan willen veranderen of wat zou je nu eerst willen aanpakken?
Nele en Frank doen ze die keuze dan ook effectief opschrijven. Dit kan bijvoorbeeld het zoeken naar een job zijn of trachten socialer te worden. ‘Soms zien wij dat ze op het einde van het traject een totaal andere keuze hebben gemaakt dan ze eerder opschreven. Dat mag. Tijdens het traject komen ze soms tot andere inzichten. Dat vergt soms tijd. Onze taak hierin is ze zo goed mogelijk te begeleiden zonder druk’ aldus Frank Nijs.
Ook is er opvolging voorzien na dit traject. Wij verliezen mekaar niet zomaar uit het oog. Soms is er bijvoorbeeld behoefte om eens te praten, of hebben onze leden vragen over bepaalde dingen. Mona zelf heeft een vrijwilligersbaan bij Treade en dit bevalt haar enorm.
Taboe
Mona nam meer dan een jaar speciale medicatie. Sipralexa, een antidepressivum doch ook vaak voorgeschreven als angstremmer. Angst overheerste haar gedachtegang en uiteindelijk haar leven. Mona was niet verplicht deze medicatie te nemen doch ze vond dat het wel hielp.
‘Het was een steuntje in mijn rug maar zeker geen wondermiddel. Tevens voelde ik ook geen bijwerkingen zoals slaperigheid’, vertelt Mona.
Volgens Frank is het an sich zeker het geen schande om medicatie te nemen bij een bepaald medisch probleem, hangt er bij psychische aandoeningen toch nog altijd een zekere taboesfeer rond. ‘Geen probleem om een leven lang pillen te slikken voor te lage bloeddruk of te hoge cholesterol, maar iets nemen tegen een depressie, dat vergeten we dan toch liever te vermelden. De paardenmiddelen uit de vorige eeuw liggen hier misschien aan de basis. Deze zijn reeds lang in onbruik geraakt en de farmacologie heeft grote stappen gezet in dit gebied van de geneeskunde’ zegt Frank.
Mona’s toekomst
Mona is goed op weg om haar leven weer op de rails te krijgen. Echt werken doet ze voorlopig nog niet, maar ze doet wel al vrijwilligerswerk bij Treade. Ze is ben blij dat ze naar Treade ging. Alleen was ze nooit uit haar depressie gekropen.
Op dit moment voelt Mona zich goed. Niet altijd even geweldig, maar al een stuk beter dan een tijd terug. ‘Soms heb ik nog van zware momenten. Alsof ik het nog niet aankan. De hulp die ik heb gekregen heeft mij leven veranderd en het voelt raar dat ik ervan overtuigd was dat men mij niet kon helpen’, vertelt ze.
‘Op dit ogenblik moet ik nog meer leren te doseren. Ik bedoel hiermee bijvoorbeeld neen kunnen zeggen tegen mensen als ik iets niet wil. Ik merk ook dat ik soms toch nog te veel hooi op mijn vork neem. Alles heeft natuurlijk zijn tijd nodig. Maar mijn toekomst ziet er al wel veel beter uit’, zegt Mona.
Sinds de geboorte van haar dochter werd alles haar teveel
Naast de mensen in Diest en Treade wil ze ook graag nog haar echtgenoot bedanken: ‘Zonder hem had ik dit waarschijnlijk nooit gekund. Hij was mijn grootste steun in deze moeilijke periode en deed alles voor mij en mijn kinderen. Moesten de rollen omgedraaid zijn zou ik ook alles voor hem gedaan hebben.’
Bekijk en beluister hieronder de volledige reportages:
https://www.youtube.com/watch?v=jLfNOFNrfEM Sophie Vanormelingen
oorspronkelijk gepubliceerd op medium.com
BRONNEN:
- https://www.sciensano.be/nl/pershoek/meer-dan-1-persoon-op-10-lijdt-aan-een-psychische-stoornis
- http://www.reling.be/reling-als-zorgverstrekker/mobiel-crisisteam
- https://www.gezondheidenwetenschap.be/richtlijnen/postnatale-psychose-en-andere-postnatale-psychische-stoornissen
(*) Mona is een schuilnaam. Zo wordt de privacy van de persoon in kwestie gewaarborgd en eventuele problemen die zouden kunnen voortvloeien uit dit artikel vermeden.